Economische gevolgen van het conflict Rusland-Oekraïne: Stagflatie in het vooruitzicht

Het conflict tussen Rusland en Oekraïne heeft onrust gezaaid op de financiële markten en de onzekerheid over het herstel van de wereldeconomie drastisch vergroot. Sinds onze laatste publicatie is de wereld veranderd, als ook de risico's.

• Hogere grondstoffenprijzen versterken de dreiging van langdurige hoge inflatie, waardoor het risico van stagflatie en sociale onrust toeneemt.
• Bepaalde sectoren, zoals de automobiel-, de transport- of de chemiesector, zullen daar waarschijnlijk meer onder te lijden hebben.

• Coface voorspelt een diepe recessie van 7,5% voor de Russische economie in 2022 en heeft de risicobeoordeling van Rusland verlaagd naar D (zeer hoog).
• De Europese economieën lopen het meeste risico: op het moment van schrijven raamt Coface de extra inflatie in 2022 op ten minste 1,5 procentpunt, terwijl de bbp-groei met 1 procentpunt zou kunnen dalen. Samen met een volledige stopzetting van de Russische aardgasleveringen zou dit ten minste 4 punten van het bbp kunnen kosten, waardoor de bbp-groei van de EU in 2022 dicht bij nul - waarschijnlijker nog negatief - zou komen te liggen.

hET CONFLICT DREIGT DE ENERGIE- EN GRONDSTOFFENMARKTEN VERDER ONDER DRUK TE ZETTEN

Rusland is 's werelds derde olieproducent, de tweede aardgasproducent en behoort tot de top 5 van producenten van staal, nikkel en aluminium. Het is ook de grootste exporteur van tarwe ter wereld (bijna 20% van de wereldhandel). Oekraïne is van zijn kant een belangrijke producent van maïs (6e), tarwe (7e), zonnebloemen (1e) en behoort tot de top tien van suikerbieten-, gerst-, soja- en koolzaadproducenten.

Op de dag dat de invasie begon, daalden de financiële markten over de hele wereld scherp en stegen de prijzen van olie, aardgas, metalen en voedingsgrondstoffen. Na de laatste ontwikkelingen doorbrak de Brent-olieprijs voor het eerst sinds 2014 de 100 dollar per vat (op het moment van schrijven 125 dollar/b), terwijl de Europese TTF-gasprijzen op 4 maart naar een recordhoogte van 192 euro stegen.

Hoewel de hoge grondstoffenprijzen een van de risico's waren die reeds als potentieel ontwrichtend voor het herstel waren aangemerkt, vergroot de escalatie van het conflict de kans dat de grondstoffenprijzen nog veel langer hoger zullen blijven. Dit vergroot op zijn beurt de dreiging van een langdurige hoge inflatie, waardoor het risico van stagflatie en sociale onrust in zowel ontwikkelde als opkomende landen toeneemt.

AUTO-INDUSTRIE, VERVOER, CHEMIE ZIJN DE MEEST KWETSBARE SECTOREN

De crisis heeft uiteraard grote gevolgen voor de toch al onder druk staande automobielsector als gevolg van diverse tekorten en hoge grondstofprijzen: metalen, halfgeleiders, kobalt, lithium, magnesium... Oekraïense automobielfabrieken leveren aan grote autofabrikanten in West-Europa: sommige hebben aangekondigd hun fabrieken in Europa stil te leggen, terwijl andere fabrieken over de hele wereld al uitval plannen als gevolg van chipschaarste.

Luchtvaartmaatschappijen en zeevrachtvervoerders zullen ook te lijden hebben onder hogere brandstofprijzen, waarbij luchtvaartmaatschappijen het grootste risico lopen. Ten eerste wordt geschat dat brandstof ongeveer een derde van hun totale kosten uitmaakt. Ten tweede hebben Europese landen, de VS en Canada Russische luchtvaartmaatschappijen de toegang tot hun grondgebied ontzegd en heeft Rusland op zijn beurt Europese en Canadese vliegtuigen de toegang tot zijn luchtruim ontzegd. Dit betekent hogere kosten omdat luchtvaartmaatschappijen langere routes zullen moeten nemen. Uiteindelijk hebben de luchtvaartmaatschappijen weinig ruimte voor stijgende kosten, aangezien zij nog steeds met lagere inkomsten worden geconfronteerd door de gevolgen van de pandemie.

Ook het goederenvervoer per spoor zal gevolgen ondervinden: Europese bedrijven mogen geen zaken doen met de Russische spoorwegen, wat het vrachtvervoer tussen Azië en Europa, dat via Rusland verloopt, waarschijnlijk zal verstoren.

Wij verwachten ook dat grondstoffen voor petrochemische producten duurder zullen worden en dat de snel stijgende aardgasprijzen gevolgen zullen hebben voor de kunstmestmarkten, en dus voor de hele agrovoedingsindustrie.

zware recessie voor de russische economie in het verschiet 

De Russische economie zal in 2022 in grote moeilijkheden komen en in een diepe recessie terechtkomen. De bijgewerkte bbp-prognose van Coface voor 2022 bedraagt -7,5% na het herstel van vorig jaar. Dit heeft ons ertoe gebracht de risicobeoordeling van het land te verlagen van B (vrij hoog) naar D (zeer hoog).

De sancties zijn met name gericht tegen grote Russische banken, de Russische centrale bank, de Russische staatsschuld, geselecteerde Russische overheidsfunctionarissen en oligarchen, en de exportcontrole op hightechonderdelen naar Rusland. Deze maatregelen zetten een aanzienlijke neerwaartse druk op de Russische roebel, die reeds sterk is gedaald, en zullen de inflatie van de consumentenprijzen aanwakkeren.

Rusland heeft een relatief sterke financiële positie opgebouwd: een lage buitenlandse overheidsschuld, een recurrent overschot op de lopende rekening en aanzienlijke buitenlandse reserves (ongeveer 640 miljard USD). De door de westerse depositolanden opgelegde bevriezing van deze laatste belet de Russische centrale bank evenwel deze reserves aan te spreken en vermindert de doeltreffendheid van de Russische reactie.

De Russische economie zou kunnen profiteren van hogere prijzen voor grondstoffen, vooral voor zijn energie-export. De EU-landen hebben echter aangekondigd dat zij voornemens zijn hun invoer uit Rusland te beperken. In de industriële sector zal de beperkte toegang tot in het Westen geproduceerde halfgeleiders, computers, telecommunicatie, automatiserings- en informatiebeveiligingsapparatuur schadelijk zijn, gezien het belang van deze inputs in de Russische mijnbouw en verwerkende industrie.

europese economieën lopen het meeste risico 

Door zijn afhankelijkheid van Russische olie en aardgas lijkt Europa de regio te zijn die het meest blootstaat aan de gevolgen van dit conflict. Vervanging van alle Russische aardgasleveranties aan Europa is op korte tot middellange termijn onmogelijk en de huidige prijsniveaus zullen een aanzienlijk effect hebben op de inflatie. Op het moment dat dit verslag wordt geschreven, met een vat Brent dat boven 125 dollar noteert en futures voor aardgas die wijzen op prijzen die duurzaam boven 150 euro/Mwh liggen, raamt Coface de extra inflatie in 2022 op ten minste 1,5 procentpunt, wat de gezinsconsumptie zou uithollen en, in combinatie met de verwachte daling van de bedrijfsinvesteringen en de uitvoer, de bbp-groei met ongeveer één procentpunt zou doen dalen.

Hoewel Duitsland, Italië en sommige landen in Midden- en Oost-Europa afhankelijker zijn van Russisch aardgas, wijst de onderlinge afhankelijkheid van de handel van de landen van de eurozone op een algemene vertraging.

Bovendien schatten wij dat een volledige stopzetting van de Russische aardgasstromen naar Europa de kosten zou doen oplopen tot 4 procentpunten in 2022, wat de jaarlijkse groei van het BBP dicht bij nul zou brengen, meer waarschijnlijk in negatief gebied - afhankelijk van het beheer van de vernietiging van de vraag.

GEEN ENKELE REGIO ZAL WORDEN GESPAARD DOOR DE INGEVOERDE INFLATIE EN DE VERSTORINGEN VAN DE WERELDHANDEL

In de rest van de wereld zullen de economische gevolgen vooral worden gevoeld door de stijging van de grondstoffenprijzen, die de reeds bestaande inflatiedruk zal aanwakkeren. Zoals altijd wanneer de grondstoffenprijzen de hoogte inschieten, zullen vooral de netto-importeurs van energie- en voedselproducten worden getroffen, met het gevaar van ernstige verstoringen van de bevoorrading in geval van een nog grotere escalatie van het conflict. De daling van de vraag vanuit Europa zal ook de wereldhandel belemmeren.

In Azië en de Stille Oceaan zullen de gevolgen vrijwel onmiddellijk merkbaar zijn in de vorm van hogere invoerprijzen, met name voor energie, aangezien veel economieën in de regio netto-importeurs van energie zijn, onder aanvoering van China, Japan, India, Zuid-Korea, Taiwan en Thailand.

Aangezien de Noord-Amerikaanse handels- en financiële banden met Rusland en Oekraïne vrij beperkt zijn, zal het effect van het conflict vooral worden gevoeld via het prijskanaal en door de vertraging van de Europese groei. Ondanks het vooruitzicht van een tragere economische groei en een hogere inflatie wordt in dit stadium niet verwacht dat de recente geopolitieke gebeurtenissen het monetaire beleid in Noord-Amerika zullen doen ontsporen.

De volledige publicatie kunt u hier downloaden.