Meer dan twee maanden na het begin van de Russische invasie in Oekraïne op 24 februari, en ondanks verscheidene onderhandelingsronden, lijken de vooruitzichten op een snelle oplossing van de oorlog steeds onwaarschijnlijker. Naarmate het conflict zich verscherpte, bleven de westerse sancties tegen Rusland zich opstapelen: sinds het begin van de oorlog heeft de Europese Unie niet minder dan vijf - en binnenkort zes - sanctiegolven opgelegd. In deze context lijkt een snelle opheffing van de economische sancties en een terugkeer naar de situatie van voor de oorlog volkomen illusoir, zelfs indien een vredesakkoord tussen Rusland en Oekraïne wordt ondertekend. Wat de economische gevolgen betreft, hebben wij onze oorspronkelijke raming (gepubliceerd begin maart) van de kosten op korte termijn voor de wereldeconomie naar boven bijgesteld - tot ongeveer één procentpunt in 2022.
In een sterk en aanhoudend ongunstig klimaat zal de oorlog in Oekraïne weinig winnaars en veel verliezers kennen. Het belang van de oorlogvoerende partijen - vooral Rusland, maar ook Oekraïne en Wit-Rusland - in de productie van veel grondstoffen en de vrees voor onderbrekingen in de voorziening hebben geleid tot een sterke stijging van de prijzen, die ondanks de recente terugval voor sommige ervan op een zeer hoog niveau blijven. De inflatiedruk, die in de meeste regio's reeds heerst, wordt daardoor nog groter, hetgeen leidt tot een daling van het beschikbare inkomen van de huishoudens en uiteindelijk van de consumptie, aangezien het huidige angstwekkende klimaat en de zeer grote onzekerheid naar alle waarschijnlijkheid tot besparingen uit voorzorg zullen aanzetten. Volatiliteit en onzekerheid zullen ook zwaar wegen op de investeringsbeslissingen van bedrijven, waarvan de financiële situatie, ondanks recordhoge kasreserves, waarschijnlijk ook aanzienlijk zal verslechteren naarmate de productiekosten blijven stijgen of hoog blijven. Naast de Midden- en Oost-Europese economieën, die belangrijke economische banden en handelsstromen met Rusland hebben, zijn de West-Europese landen het meest blootgesteld door hun grote afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen. Hoewel de schokgolf in verschillende delen van de wereld op verschillende wijze en op verschillende tijdstippen zal worden gevoeld, zal geen enkele regio gespaard blijven van geïmporteerde inflatie, verstoringen van de toeleveringsketen en de daaruit voortvloeiende traagheid van de wereldhandel. Wij schatten daarom dat de oorlog ook een aanzienlijk negatief effect zal hebben in de VS, waar de Fed gedwongen zal zijn de rente meer te verhogen dan aanvankelijk verwacht, met enorme gevolgen voor de rest van de wereld. Zoals bij elke aanzienlijke monetaire verkrapping door de Fed zullen de meeste opkomende markten dit voorbeeld moeten volgen om kapitaaluitstroom en valutadepreciatie te voorkomen - vooral die met grote tekorten op de lopende rekening en/of een hoge externe schuld op korte termijn. Bovendien - en zoals reeds vermeld in onze Barometer van juli 2021 - is het politieke risico door de pandemie aanzienlijk toegenomen: deze kwestie zal actueler blijven dan ooit, aangezien bevoorradingsproblemen en stijgende voedselprijzen de sociale spanningen waarschijnlijk zullen aanwakkeren.
Het is vermeldenswaard dat de balans van de risico's duidelijk overhelt naar de neerwaartse zijde, aangezien de tegenwind zich opstapelt, met name het opnieuw opduiken van COVID-19-gevallen in China, dat zowel de wereldwijde inflatiedruk als de verstoringen van de toeleveringsketen zal aanwakkeren. In een dergelijke context zijn de keuzen waarvoor de monetaire autoriteiten zich thans geplaatst zien waarschijnlijk even moeilijk als cruciaal, in een klimaat dat een decennialang hoge inflatie combineert met de behoefte aan budgettaire manoeuvreerruimte en zeer hoge niveaus van overheids- en particuliere schuld.
Aangezien de economische gevolgen van de oorlog in Oekraïne zich vooral vanaf de tweede helft van 2022 zullen doen gevoelen, zullen zij uiteraard van invloed zijn op de bbp-groeicijfers voor 2022, maar nog meer op die voor 2023 en daarna - vooruitzichten op langere termijn die in onze volgende barometer aan bod zullen komen. Met andere woorden, de littekens zullen waarschijnlijk diep zijn en naast de menselijke slachtoffers zullen de economische gevolgen nog jaren na het einde van deze nieuwe oorlog op Europese bodem voelbaar zijn. Hoewel het nog te vroeg is om te voorspellen hoe de wereldeconomie zichzelf zal herinrichten na de opeenvolgende schokken van het begin van de jaren 2020, geldt nog steeds het beeld dat we sinds het begin van de pandemie hebben: de wereld is verschoven en niets zal ooit nog hetzelfde zijn.